انجام فرآیند سازگاری ماهواره "ناهید۱" با پرتابگر/انتظار برای ۴ پرتاب دیگر
دکتر مرتضی براری در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه ۳ محور "توسعه فناوری"، "تثبیت زیرساخت‌های بومی فناوری فضایی" و "توسعه کاربردهای فضایی" به طور همزمان در دستور کار سازمان فضایی ایران قرار دارد، افزود: در دهه‌های اخیر توفیقات زیادی در زمینه توسعه زیر ساخت‌های بومی داشتیم که از آن جمله می‌توان به دستیابی به چرخه کامل فضایی اشاره کرد.
وی چرخه کامل فضایی را شامل ۶ رکن "ماهواره"، "ماهواره‌بر"، "پایگاه پرتاب"، "ایستگاه کنترل و مدیریت ماهواره"، "ایستگاه دریافت ماهواره‌ای" و "تحلیل و پردازش ماهواره‌ای" دانست و ادامه داد: خوشبختانه جایگاه علمی خوبی در حوزه‌های فضایی در منطقه و جهانی داریم، به گونه‌ای که رتبه اول در منطقه و رتبه یازدهم در دنیا را کسب کرده‌ایم.
براری با اشاره به اقدامات انجام شده در حوزه توسعه کاربردها و کسب‌وکارهای فضا پایه، خاطر نشان کرد: هدف ما از این بخش این است که جامعه از منافع فناوری‌های ماهواره‌ای و فضایی بهره‌مند شوند و موجب توسعه خدمات به جامعه شود و در این حوزه مهمترین اولویت ما رونق اقتصاد فضا و رونق اشتغال و کسب و کار مد نظر است.
رئیس سازمان فضایی اضافه کرد: با توجه به اینکه نیروی انسانی توانمند که در کل زنجیره ارزش بخش فضایی وجود دارد، بسترسازی برای حضور این نیروهای انسانی و نقش آفرینی آنها در رفع نیازهای کشور و حل چالش‌های زیست محیطی در دستور کار قرار دارد. در این راستا چندین اقدام استراتژیک اجرایی شده است.
آزادسازی داده‌های ماهواره‌ای
وی آزادسازی داده‌های ماهواره‌ای و بسترسازی برای ارائه داده در بستر APR برای کسب و کارهای جوانان را از جمله اقدامات انجام شده برای زمینه‌سازی حضور نیروهای متخصص در بخش‌های فضایی دانست و ادامه داد: در پرتال سازمان فضایی ایران امکان دسترسی به این داده‌ها فراهم شده است و ما در حال بسترسازی هستیم، یعنی بر روی راه‌اندازی دیتا سنتر و یا پلت‌فرم متمرکز شدیم تا کارآفرینان بتوانند در بستر "کلود" خدمات کسب و کار را دریافت کنند.
براری با بیان اینکه در حال حاضر به صورت روزانه از ۱۰ ماهواره، داده دریافت می‌کنیم، اظهار کرد: برای دسترسی آزاد به داده‌های ماهواره‌ای برنامه داریم که جهت دسترسی به داده‌های متنوع قراردادهای دیگری را منعقد کنیم و به جدول پایگاه داده سازمان اضافه کنیم.
رئیس سازمان فضایی خاطر نشان کرد: در حال حاضر ما اطلاعات ماهواره‌های سنجشی و هواشناسی را دریافت می‌کنیم که با استفاده از این داده‌ها با راه‌اندازی بیش از ۱۵ سامانه، اقدام به پایش حوزه‌هایی چون پایش محصولات کشاورزی و تنوع آنها، منابع آب‌های سطحی، حوضچه‌های آبی، پایش گرد و غبار، پایش جنگل‌ها و مراتع کرده‌ایم.
وی اضافه کرد: در این حوزه در تلاش هستیم که تصدی‌گری را به حداقل برسانیم. این اقدام به معنای کاهش مسؤولیت‌پذیری ما نیست، بلکه بستر را به گونه‌ای توسعه دهیم که بخش خصوصی در عرصه فضا وارد شده و سرمایه‌گذاری کند. از این رو در این زمینه نیز بسته فرصت‌های سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حوزه فضایی تدوین شده است.
به گفته وی، اپراتور خصوصی ماهواره مخابراتی در سازمان تنظیم مقررات به تصویب رسیده و در حال حاضر کنسرسیوم‌هایی در این زمینه در حال پیگیری هستند.
براری از آغاز فعالیت کمیته ارزیابی در این زمینه خبر داد و یادآور شد: در دنیا بیش از ۶۱ اپراتور ماهواره‌ای فعال و ۴۶ کشور صاحب اپراتور ماهواره مخابراتی هستند و این امر نشان می‌دهد که این حوزه یک حوزه کاملاً اقتصادی است. در برخی از کشورهایی که ماهواره مخابراتی بومی دارند، ممکن است حضور بخش خصوصی در این عرصه توجیه اقتصادی نداشته باشد که دولت‌ها از این فعالیت‌ها حمایت می‌کنند.
وی اضافه کرد: ایران با توجه به اینکه یک کشور پهناور است و مناطق روستایی آن به صورت پراکنده در کشور توزیع شده‌اند، برای توسعه ارتباطات در روستاها از ظرفیت ماهواره‌ای می‌توان استفاده کرد و از سوی دیگر به واسطه موقعیت جغرافیایی کشور و هم‌مرز بودن با ۱۵ کشور، فرصتی برای شرکت‌های خصوصی است که بتوانند وارد بازار منطقه شوند.
براری همچنین خاطر نشان کرد: بر این اساس دولت برای شرکت‌هایی که بخواهند در این عرصه فعال شوند، حمایت‌های لازم و حداکثری را ارائه خواهد داد و حمایت‌های ما نیز در صدور پروانه و هم در ارائه خدمات، به صورت خاص در نظر گرفته شده و به اطلاع شرکت‌ها رسانده شده است.
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تاکید کرد: ما اعتقاد داریم که حوزه فضایی یک حوزه اقتصادی و یک پنجره ورود شرکت‌ها در بازار منطقه‌ای و بین‌المللی است و از سوی دیگر با توجه به توسعه شبکه باند پهن ماهواره‌ای، بازار قابل توجهی در آینده نزدیک خواهد داشت؛ به گونه‌ای که بررسی آینده اقتصاد شبکه باند پهن نشان می‌دهد که تا ۲۰ سال آینده یک سوم اقتصاد فضایی را به خود اختصاص خواهد داد.
براری خاطر نشان کرد: از این رو فناوری‌های شبکه باند پهن هم بازار قابل قبول و پرشتابی در حال حاضر دارند و هم در آینده.
وی انجام مراحل تصویب پروانه ماهواره‌های سنجش از دور و ایستگاه‌های دریافت داده‌های ماهواره‌ای را از دیگر برنامه‌های سازمان فضایی نام برد و گفت: این امر در کمیسیون تنظیم مقررات پیگیری شده و در مراحل تصویب این پروانه هستیم.
توسعه همکاری‌های بین‌المللی در بخش فضا
رئیس سازمان فضایی با اشاره به اهمیت ضرورت توسعه همکاری‌های بین‌المللی در راستای همکاری‌های مشترک در توسعه زیر ساخت‌ها و هم تأمین منافع جمهوری اسلامی ایران در فضا، گفت: در این حوزه‌ها تلاش‌هایی صورت گرفته و جلساتی را با رؤسای آژانس‌های کشورهای منطقه و بین‌المللی داشتیم که در این هفته مسؤولیت هماهنگ‌کننده فضایی گروه ۷۷ در کمیته استفاده صلح‌آمیز از فضای ماورا جو (کوپوس) به ایران محول شد.
وی با اشاره به اهمیت واگذاری ریاست هماهنگ‌کننده فضایی گروه ۷۷، توضیح داد: در گروه ۷۷ تعداد ۱۳۲ کشور + کشور چین عضو هستند و ایران هماهنگ کننده بخش فضایی این گروه به مدت یک سال شده است.
براری اضافه کرد: ما می‌توانیم از این ظرفیت برای توسعه همکاری‌های بین‌المللی با این کشورها و استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی برای توسعه زیرساخت‌ها بهره‌مند شویم. ضمن آنکه از این ظرفیت می‌توان برای کمک به منافع کشورهای در حال توسعه در کمیته استفاده صلح‌آمیز از فضای ماورا جو استفاده کرد.
وی با بیان اینکه در این مقام، ایران هماهنگ‌کننده فضایی ۱۳۲ کشور است، افزود: مهمترین موضوع در این همکاری‌ها اجرای پروژه‌های مشترک است؛ از این رو با وین جلساتی را برگزار کردیم و تلاش کردیم از این ظرفیت در جهت ارتقای همکاری‌های علمی و بین‌المللی استفاده کنیم.
حقوق فضا
رئیس سازمان فضایی حوزه "حقوق فضا" و "دیپلماسی" فضایی را از موضوعات جدید عنوان کرد که با رونق گرفتن بخش فضا، این حوزه جایگاه ویژه‌ای یافته است، گفت: برای ایران بسیار مهم است که در این حوزه بسیار توانمند شویم و بتوانیم منافع جمهوری اسلامی ایران را در مجامع بین‌المللی به‌ویژه کمیته استفاده صلح‌آمیز از فضای ماورا جو تأمین کنیم.
وی اظهار کرد: با توجه به اینکه کشورهای توسعه‌یافته همواره تلاش خواهند کرد تا موانعی برای توسعه کشورهای در حال توسعه ایجاد کنند، از این رو ما تفاهم‌نامه‌ای را با مؤسسه حقوق عمومی دانشگاه تهران منعقد کردیم، ضمن آنکه جلساتی را با دانشگاه‌های توانمند در این عرصه آغاز کردیم و در این همکاری‌ها به طور جدی به دنبال این هستیم که بسترهای زیرساختی را برای رونق بخش دیپلماسی فضایی ایجاد کنیم.
براری برگزاری جلسه‌ای با دانشگاه روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه را از دیگر اقدامات در این زمینه نام برد و تاکید کرد: ما به دنبال این هستیم که از همه ظرفیت‌های کشور در این عرصه استفاده کنیم و آنها را برای حضور حداکثری در مجامع بین‌المللی بسیج کنیم.
ثبت نقاط مداری برای جمهوری اسلامی ایران
رئیس سازمان فضایی ایران با اشاره به نقاط مداری ایران افزود: در ITU (اتحادیه بین‌المللی مخابرات) در تلاش هستیم که برای قرارگیری ماهواره‌های مخابراتی خود بتوانیم نقاط مداری لازم را ثبت کنیم؛ بر این اساس هر ساله در این زمینه فعال هستیم و خوشبختانه ثبت‌های اولیه نقاط مداری انجام شده است و باید تلاش شود این نقاط مداری با حضور ماهواره‌های بومی، در اختیارمان قرار گیرد.
وی با بیان اینکه برای ثبت و نگهداری نقاط مداری نیاز به پرداخت سالانه هزینه است، اظهار کرد: در حال حاضر نقطه مداری ۲۴.۱۹ در اختیار ما قرار دارد، ضمن آنکه نقطه مداری ۳۴ درجه پلان BSS برای صدا و سیما متعلق به ایران است.
براری با بیان اینکه نقطه مداری ۴۳.۵ درجه را نیز تا سال ۲۰۲۰ رزرو کردیم، ادامه داد: در حال حاضر بیش از ۲۹ نقطه مداری ثبت کردیم که مراحل آن در حال انجام است.
رئیس سازمان فضایی ایران، پرتاب ماهواره‌ها را بخشی از توسعه فناوری‌های فضایی نام برد و گفت: در مسیر توسعه فناوری هم توسعه ماهواره و هم توسعه فضا در اولویت ما قرار دارد و تلاش داریم تا پیچیدگی‌های این بخش را مرتفع کنیم و بتوانیم ماهواره‌ها را در مدار قرار دهیم و بتوانیم از آنها خدمات پایدار دریافت کنیم.
انتظار برای ۴ پرتاب دیگر
براری همچنین ادامه داد: ۴ ماهواره "ناهید ۱"، "ناهید ۲"، "ظفر" و "پارس ۱" را در برنامه داریم و تلاش داریم تا سال آینده این ۴ ماهواره به طور کامل تکمیل و مجوزهای لازم برای پرتاب آن صادر شود.
به گفته این مقام مسؤول، ماهواره "ناهید ۱" کامل شده و فرآیند سازگاری با پرتابگر آن پیگیری می‌شود.
رئیس سازمان فضایی همچنین در خصوص حادثه پژوهشگاه فضایی اعلام کرد: مقرر شده که اطلاع‌رسانی در این زمینه فقط از سوی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات صورت گیرد.
به گزارش ایسنا، در هفته‌های گذشته بر اثر سانحه‌ای در پژوهشگاه فضایی، ۳ نفر از پژوهشگران این پژوهشگاه فوت کردند که بنا بر اعلام محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، این سانحه به دلیل آتش‌سوزی در یکی از ساختمان‌های پژوهشگاه فضایی بوده است و به دلیل آنکه در آن روز به دلیل برگزاری مراسم کسی متوجه این حریق نشد، سه نفر از افرادی که این ساختمان مشغول فعالیت بودند جان خود را از دست دادند.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین در آن گفت و گو اضافه کرد: گزارش این سانحه در دست تهیه است.