۳۰۰ دشت کشور تحت تاثیر فرونشست قرار دارند
ه گزارش ایسنا- علیرضا شهیدی شامگاه دیروز در مراسم افتتاحیه نخستین پارک موزه علوم زمین کشور در مشهد، اظهار کرد: این پارک موزه با تلاش 10 ساله افتتاح شده و همواره برای ساخت آن معضلات و مشکلاتی وجود داشت.
وی گفت: خوشبختانه با توجه با هدف والایی که دست‌اندرکاران ساخت این پروژه داشتند با وجود تمامی سختی‌ها توانستند بحث‌های مالی و اجرایی را به پایان برسانند. این پارک موزه در خاورمیانه بی‌نظیر است و گنجینه بسیار گران‌بهایی برای زمینشناسان محسوب می‌شود. در واقع چنین پارک‌موزه‌هایی می‌توانند اندکی از ویژگی‌های زمین‌شناسی ایران را به‌نمایش بگذارند.
وی افزود: سازمان زمین‌شناسی دارای دو معاونت گوناگون است که یکی از آن‌ها معاونت زمین‌شناسی بوده و دارای ۱۱۰ پروژه اکتشافی در حوزه‌های گوناگون مخاطرات، زمین‌شناسی زیست‌محیطی و... است. وظیفه سازمان از ابتدای کار، تولید اطلاعات پایه در قالب زمین‌شناسی بوده است. خوشبختانه در حال حاضر نقشه‌های زمین‌شناسی با پوشش ۵۰ هزار به پایان رسیده و حدود ۱۰سال است که جزو معدود کشورهای جهان قرار گرفته‌ایم که تهیه نقشه با مقیاس ۲۵ هزار را آغاز کرده‌ایم. این نقشه‌ها در 6 لایه تهیه می‌شوند که شامل زمین‌شناسی اقتصادی، زیست‌محیطی، مخاطرات، آب‌زمین‌شناسی و زمین‌شناسی مهندسی می‌شود.
شهیدی تشریح کرد: سازمان زمین‌شناسی دو وظیفه حاکمیتی بسیار مهم دارد؛ یکی بحث تولید ثروت از طریق اکتشاف موادمعدنی و دیگری بحث صیانت از ثروت کشور که به‌واسطه مخاطرات زمین‌شناسی از کشور محافظت می‌کنیم. حدود ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور مربوط به حوزه اکتشافات مواد معدنی است. اگر از این میزان صیانت کنیم و مخاطرات زمین‌شناختی کشور را به‌دقت رصد کنیم، می‌توان از هزینه‌ای که بابت این مخاطرات به کشور تحمیل می‌شود جلوگیری کرد.
ایران؛ سومین کشور دنیا به لحاظ مخاطرات طبیعی
وی در رابطه با مخاطرات ایران توضیح داد: زمانی که ایران را مورد بررسی قرار می‌دهیم، متوجه می‌شویم از میان ۴۳ مخاطره که در دنیا ثبت شده، 34 مخاطره آن در ایران ثبت شده است و کشور ما به لحاظ مخاطرات سومین کشور دنیا است، بنابراین وظیفه شناخت و پایش این اطلاعات را برعهده داریم. مخاطرات به دو دسته انسان‌ساز و طبیعی تقسیم می‌شوند و در هر دوی این مخاطرات متاسفانه خسارت‌های بسیار زیادی به کشور وارد می‌شود. در این راستا نقشه‌های مخاطرات همچون نقشه زمین‌لرزه ایران تهیه شده و هر سال به‌روز می‌شود.
وی اظهار کرد: سازمان در حوزه بحران آب نیز فعالیت‌هایی را انجام می‌دهد. در استان خراسان‌رضوی، بحث اکتشاف آب پارس در کوه‌های هزارمسجد به پایان رسیده و امیدواریم بتوانیم میزانی از کمبود آب خراسان به‌ویژه شهر مشهد را جبران کنیم. از سویی دیگر به دنبال افزایش مصرف آب، بحث فرونشست‌ها اتفاق می‌افتد در واقع در بخش‌هایی که رُس وجود داشته و آب مصرف شده باعث فرونشست و از بین رفتن حوزه‌های آبخوان می‌شود.
۳۰۰ دشت کشور تحت تاثیر فرونشست قرار دارند
شهیدی با بیان اینکه « متاسفانه حدود ۳۰۰ دشت کشور، تحت تاثیر فرونشست قرار دارند» گفت: فرونشست کشور از عددهای گوناگونی تشکیل شده است. در اتحادیه اروپا، چهار میلی‌متر فرونشست را مخاطره و بحران به‌حساب می‌آورند، در حالی که در برخی از دشت‌های ایران این فرونشست تا ۳۵ سانتی‌متر می‌رسد. باید توجه داشت فرونشست‌ها بحثی بسیار جدی است و از آن به‌عنوان زلزله خاموش یاد می‌شود. برای نمونه جنوب شهر تهران به‌شدت با این پدیده روبه‌روست و این شهر سالی 35 سانتی‌متر فرونشست دارد.
35 هزار کیلومتر مربع، وسعت مناطقی است که عامل گردوغبار در کشور هستند
رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور ادامه داد: پدیده دیگری که کشور را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد، پدیده گرد وغبار است. وظیفه ما تعیین منبع گرد و غبار در کشور است. در گذشته گفته می‌شد که گردوغبارها منشأ خارجی دارد، اما با پایش کشور به این نتیجه رسیدیم که مناطقی با وسعت ۳۵ هزار کیلومتر مربع وجود دارد که می‌توانند منشأ گردوغبار در کشور باشند. ما در سال جاری در خوزستان کار کردیم و از سال آینده در سیستان و بلوچستان فعالیت خواهیم کرد.
شهیدی تشریح کرد: معاونت اکتشاف، معاونت دیگر سازمان زمین‌شناسی است. این معاونت دارای ۶۵ پروژه است که در بحث‌های گوناگون فعالیت می‌کند. در سال جاری قرارداد حفاری ۱۷ هزار متری اکتشاف داریم که در بخش‌های گوناگون کشور در حال انجام است. همچنین حدود ۲۵۰۰ کیلومتر آزادسازی پهنه‌های اکتشافی را در سال جاری داشتیم.
عمق اکتشاف در ایران، نیم‌متر است
وی با اشاره به تنوع و پیشرفت کشورها در حوزه اکتشافات خاطرنشان کرد: اکتشاف در کشورهای پیشرفته از سطح به عمق حرکت کرده و برای نمونه عمق اکتشاف در آمریکا ۳۸۱ متر است، اما در ایران نیم متر است، بنابراین برای اینکه بتوانیم این فاصله را کاهش دهیم از روش ژئوفیزیک هوایی استفاده کردیم. 20 سال است که حدود 550 هزار کیلومتر اکتشاف سطحی داشته‌ایم، همچنین۰۰ 6 تارگت معدنی ژئوفیزیک را اکتشاف کرده‌ایم.
شهیدی افزود: در سال جاری ۱۶ هزار کیلومتر پروژه ژئوفیزیک هوایی داشتیم. از سویی دیگر حدود ۳۲ پروانه اکتشاف به ارزش ۶۲ میلیارد دلار ارائه دادیم، بنابراین توانستیم در بحث تولید ثروت به کشور کمک کنیم. به زودی پایگاه وب. جی. آی. اس در سازمان افتتاح می‌شود و تلاش داریم تمام دیتاهای خود را به‌صورت رایگان در اختیار افراد قرار دهیم.
وی ادامه داد: سازمان زمین‌شناسی در سال ۱۳۳۸ با کمک سازمان ملل ایجاد شد و تا سال 1356 یک سری تغییران اساسی در این سازمان به‌وجود آمد. قرار بر این بود تا پیش از انقلاب، سازمان زمین‌شناسی تبدیل به سازمان تحقیقات زمین‌شناسی شود، اما پس از انقلاب این پروژه متوقف شد. از سال 1360 این سازمان شروع به تأسیس مراکز منطقه‌ای خود کرد. در سال 1373 پژوهشکده علوم زمین تأسیس شد، برای اینکه بازوی پژوهشی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدن کشور شود. از سال 1377 این سازمان در کنار فعالیت‌های زمین‌شناسی به‌صورت ویژه وارد بحث اکتشاف مواد معدنی شد.
وی با بیان اینکه «سازمان زمین‌شناسی، سازمانی کاملا تحقیقاتی است و دارای ۱۰۰۰ نیرو است » گفت: درحال حاضر، ۵۰۹ پروژه در دستور کار سازمان قرار دارد. در استان خراسان‌رضوی با توجه به اینکه مرکز مشهد، جزو مراکز پیشرو کشور است بین ۱۶ تا ۳۵ پروژه دارد که درصد پیشرفت گوناگونی دارند