هماوردی تهران با واشنگتن از دریچه همسایگان

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، همانگونه که از مدت ها قبل گفته می شد راه حل مقابله با فشارهای کاخ سفید نزدیکی بیشتر با کشورهای همسایه و تحکیم ارتباطات اقتصادی و سیاسی با متحدان منطقه ای است. سفر «حسن روحانی» به بغداد هم اگرچه نخستین دیدار وی از عراق در دوره ریاست جمهوری اش است اما زمانبدی این دیدار در کنار مصوبه ها و توافقات دو طرفه، با همین دیدگاه مورد توجه رسانه ها و تحلیلگران مسائل بین المللی قرار گرفته است.
همزمانی این سفر با اوج تحریم های ایالات متحده علیه تهران و فشار واشنگتن بر کشورهای معامله کننده با ایران در مقابل حجم مبادلات فعلی تهران-بغداد و دورنمای ترسیم شده برای آینده، همگی از جمله نکاتی هستند که رسانه های جهان از آن به عنوان تقابل دیپلماتیک میان ایران و آمریکا یاد می کنند.

**تدبیر اقتصادی و سیاسی ایران
به باور مقام های ایرانی و عراقی، ظرفیت همکاری دو کشور در ابعاد اقتصادی و تجاری بالا است و امکان افزایش روند کنونی وجود دارد. از این رو بود که در دیدار روحانی با مقام های ارشد عراقی افزایش سطح مبادلات از 12 میلیارد دلار کنونی به 20 میلیارد دلار به عنوان هدف میان مدت بیان شد. همچنین در این راستا ایران اقداماتی را برای تسهیل مبادلات مرزی در پیش گرفت که یکی از مهمترین گام ها توافق بر سر تجارت با دینار عراق بود. ایجاد شهرک های صنعتی مشترک در مناطق مرزی، در کنار افزایش ارتباطات حمل و نقلی به ویژه ارتباط راه آهن دو کشور از جمله توافقاتی هستند که باعث تحکیم بیش از پیش روابط دو کشور به رغم همه تلاش های تفرقه افکنانه ایالات متحده می شود.
خبرگزاری چینی «شینهوا» در گزارشی در زمینه انجام این سفر سه روزه و تاثیر آن بر تحکیم روابط دو کشور نوشت: یادداشت همکاری های گوناگونی از سوی تهران و بغداد در حوزه های نفت و انرژی، تجارت، بهداشت، حمل و نقل و روابط کنسولی در کنار تسهیلات ویژه برای سرمایه گذاران و تجار امضا شد. در حوزه حمل و نقل، خط راه آهن از بصره تا شلمچه کشیده می شود و دو کشور را از این طریق به یکدیگر متصل می سازد.
این رسانه چینی گزارش داد که گفت وگوها در حوزه سیاسی و امنیتی و بحث مقابله با تروریسم نیز دنبال شد. روسای جمهوری هر دو کشور بر گسترش روابط و همکاری ها در این حوزه برای ایجاد ثبات در منطقه تاکید کردند. به اعتقاد تحلیلگران حضور روحانی در بغداد به همراه تعداد زیادی از تجار و صنعتگران ایرانی، تاثیر برجسته ای در ارتقای روابط دو کشور و کمک به تحولات منطقه ای دارد.
شینهوا، سفر روحانی به عراق از این جهت با اهمیت می داند که همزمان با افزایش فشار آمریکا بر ایران به ویژه در حوزه صنایع نفت، بانک و حمل ونقل صورت می گیرد. این گزارش قدردانی رئیس جمهوری عراق از ایران در کمک به این کشور برای نابودی تروریسم و داعش در کنار تاکید روحانی بر نقش مهم عراق در حل مشکلات خاورمیانه را نیز نشانه ای از خواست و تلاش دو طرف در توسعه روابط در زمینه های مختلف ارزیابی کرد.
این خبرگزاری همکاری در حوزه انرژی به ویژه صادرات برق و ارتقای حجم مبادلات تجاری بعلاوه استفاده از پول ملی در تجارت دو طرف و حتی حذف روادید برای سفر اتباع دو کشور را از مهمترین دستاوردها برای این سفر دانست. به اعتراف کارشناسان تقریبا این دستاوردها گام هایی هستند که به ایران برای مقابله با فشارهای سیاسی و اقتصادی کاخ سفید کمک شایانی می کنند.

**تدبیر ایران در مقابل فشار آمریکا
جالبترین تحلیل را تارنمای خبرگزاری «اسپوتنیک» بیان کرد که در ارزیابی سفر رئیس جمهوری کشورمان چنین نگاشت: «حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران در حالی در روز روشن و با هماهنگی و برنامه ریزی علنی قبلی به عراق انجام داد که حدود دو ماه پیش رئیس جمهوری ایالات متحده با چراغ خاموش در سیاهی شب بدون اینکه کسی از سفرش اطلاع داشته باشد به این کشور سفر کرد».
از نگاه تحلیلگران ترکیب و تعداد هیات همراه روحانی در این سفر، حاکی از اهمیت و حجم روابط دو کشور بوده است. خبرگزاری روسی مهمترین هدف و پیامد این سفر را در مقابله با تحریم های واشنگتن ارزیابی کرد و به عنوان نشانه بخش هایی از سخنان «برهم صالح» رئیس جمهوری عراق در کنار حسن روحانی را بازتاب داد. صالح به صورت تلویحی در پاسخ به سفر محرمانه و توهین آمیزی که ترامپ به عراق انجام داد و با مقام های این کشور دیدار نکرد، اظهار داشت همان طور که ایران در جنگ با داعش به کمک بغداد شتافت اکنون دولت عراق هم در دوره تحریم ها در کنار ایران می ایستد.
این درحالی است که به اعتراف روزنامه «نیویورک تایمز»، ایالات متحده بر عراق فشار می آورد تا خرید انرژی از ایران را متوقف سازد. عراق در زمینه خرید برق و گاز طبیعی به همسایه خود وابسته است و همین موضوع به مهمترین اختلاف نظر بغداد و واشنگتن تبدیل شده است.
به نوشته این روزنامه آمریکایی، عراق این اقلام را تنها از ایران وارد می کند و به همین دلیل کاخ سفید فشارهای دیپلماتیک را برای توقف این مبادلات افزایش داده است. در این چارچوب تسلیم نشدن بغداد می تواند اهداف دونالد ترامپ را که به دنبال وادارسازی همه کشورها برای فشار بر ایران بود، به مخاطره بیندازد.

**قدرت نمایی دیپلماتیک تهران در برابر کاخ سفید
بسیاری از تحلیل ها نزدیکی بیش از پیش تهران و بغداد را عاملی در مقابل تحریم های ایالات متحده و راهکاری از سوی ایران برای دور زدن فشارهای کاخ سفید توصیف می کنند.
با توجه به تمرکز ویژه تحریم های آمریکا علیه صنعت انرژی کشورمان، تهران تلاش می کند تا با توسعه روابط خود با کشورهای همسایه، از طریق آن ها، کاخ سفید را در این جنگ اقتصادی و سیاسی شکست دهد.
شبکه تلویزیونی «فاکس نیوز» آمریکا در گزارش خود بخشی از اهداف سفر روحانی را مقابله با فشارهای خارجی ارزیابی کرد و عنوان داشت این سفر نه تنها موجب تقویت روابط دو کشور است بلکه پاسخ رئیس جمهوری ایران به اقدامات و خط مشی ترامپ در زمینه افزایش فشار بر ایران و حفظ نیروهای آمریکایی در عراق برای نظارت بر ایران ارزیابی می شود.
این شبکه خبری که به عنوان رسانه اصلی ترامپ هم به شمار می رود، یکی از اهداف اصلی این سفر را به چالشی مرتبط دانست که ایالات متحده با خروج خود از برجام برای این توافق بین المللی به وجود آورد.
روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» نیز در گزارشی که برای آن عنوان «ایران به دنبال مقابله با تحریم های آمریکا از طریق عراق است» انتخاب کرده بود، عنوان داشت: رئیس جمهوی ایران در اولین سفر خود به بغداد در مورد تعمیق همکاری های دو کشور در حوزه انرژی گفت وگو کرد. حسن روحانی در این سفر به دنبال گشایش اقتصادی فوق العاده ای با عراق است و به همین دلیل سفر خود را در زمانی انجام داده که ایالات متحده به تلاش های خود برای تضعیف نفوذ منطقه ای تهران شدت بخشیده است.
به اعتقاد این روزنامه آمریکایی، تقویت روابط ایران با عراقی که در دوره ای با هم در جنگ بودند، اولویتی مهم برای تهران است و انتظار دارد از عراق برای کاستن از تاثیر تحریم های آمریکا استفاده کند. تحریم ها از زمان خروج یکجانبه واشنگتن از توافق هسته ای بین المللی شدت گرفته اند و کاخ سفید تلاش می کند از طریق کاهش حداکثری مبادلات ایران به ویژه در حوزه انرژی و صادرات نفت ایران را وادار به عقب نشینی کند.
همانگونه که روزنامه «واشنگتن پست» در روز نخست این سفر به آن اشاره کرد دیدار روحانی از بغداد مقدمه ای بر بی اثر کردن تحریم های کاخ سفید است.
این روزنامه زمان انجام این سفر را حساس توصیف کرد و آن را سفری تاریخی دانست که با استقبال کم نظیر مقام های عراقی روبرو شد. بنابر تحلیل فوق، این امر می تواند نشانه ای از همکاری بیشتر بغداد با تهران و زمینه سازی برای کاهش اثرات مخرب تحریم ها بر ایران باشد.