مصرف بی رویه سوخت و چاره ای بنام انرژی های پاک

به گزارش روز یکشنبه خبرنگار اقتصادی ایرنا، تداوم روند مصرف بی رویه انرژی های فسیلی در کشورمان که زنگ خطری جدی است و فریاد همه فعالان تولید را درآورده است، در کنار کاهش تدریجی منابع این نوع انرژی آینده ای ناامید کننده پیش روی همگان قرار داده است.
طبق آمارهای منتشرشده از سوی بانک جهانی، ایران حدود چهار برابر میانگین جهانی انواع انرژی را مصرف می ‌کند.
متوسط مصرف جهانی برق برای مشترکان خانگی 900 کیلووات ساعت در سال است و این در حالی است که مشترکان ایرانی در بخش خانگی سالانه 2 هزار و 900 کیلووات ساعت برق مصرف می‌کنند و این رقم دست کم بیش از سه برابر میانگین جهانی است.
سرانه‌ مصرف سالانه‌ گاز در ایران یک هزار و 700 متر مکعب و در جهان 600 مترمکعب است، به این معنا که میزان مصرف مردم ایران سه برابر میانگین جهانی است.
میزان مصرف گاز طبیعی در ایران از 68 میلیارد مترمکعب در سال 2001، با متوسط رشد سالانه 10.3 درصد، به 123 میلیارد مترمکعب در سال 2008 رسیده است.
آمارها خود گویای واقعیت های دردناکی است که ضرورت اتخاذ تدابیری اساسی دراین زمینه را صد چندان می سازد امری که اگر به فراموشی سپرده شود نه تنها مشکلات عدیده ای را گریبان گیر کشور خواهد ساخت بلکه آسیب های جبران ناپذیر زیادی به همراه خواهد داشت.
ضرورت توجه به استفاده از روش هایی که میزان مصرف انرژی را مدیریت کرده و از طرف دیگر جایگزینی برای انرژی های فسیلی یافته شود وزارت نیرو را واداشت که در سال گذشته نسبت به برگزاری یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر، بهره‌وری و صرفه‌جویی انرژی اقدام کند تا شرکت های داخلی و خارجی با به نمایش درآوردن آخرین دستاورد های خود مردم ایران را تشویق به استفاده از این یافته ها کنند.
نمایشگاه گرچه با استقبال کم فروغ جامعه هدف که همان مردم باشند به دلیل نوع اطلاع رسانی در باره آن مواجه شد اما در آخرین روز برگزاری شاهد حضور «رضا اردکانیان» وزیر نیرو در نشستی با عنوان نشست هم اندیشی فرصت ها و چالش های توسعه انرژی تجدید پذیر بود که درآن فعالان این نوع انرژی علاوه بررساندن مشکلات خود به گوش وزیرنیرو، انرژی تجدید پذیر را به عنوان راهکاری مناسب برای جایگزینی استفاده از انرژی های فسیلی به جامعه معرفی کنند.

*انرژی تجدیدپذیر چه نوع انرژیی است
انرژی تجدیدپذیر ( Renewable energy)، که انرژی برگشت‌پذیر نیز نامیده می‌شود، به انواعی از انرژی می‌ گویند که منبع تولید آن، بر خلاف انرژی‌های تجدیدناپذیر (فسیلی)، قابلیت آن را دارد که توسط طبیعت در یک بازه زمانی کوتاه مجدد به وجود آمده یا به عبارتی منابعی هستند که پس از مصرف به راحتی جایگزین می شوند.

*روند جهانی انرژی های تجدیدپذیر
آمارهای منتشر شده در نشریه های معتبر جهانی بیانگر آن است که رشد تقاضای انرژی حاصل از سوختهای فسیلی به خصوص در کشورهای صنعتی و در حال توسعه سبب افزایش انتشار گازهای گلخانه ای و در پی آن گرمایش جهانی و تغییر اقلیم شده است و پیامدهای ناشی از مصرف سوخت های فسیلی، دولتها را برآن داشته که توجه ویژه تری به منابع انرژی تجدیدپذیر داشته باشند.
براساس این آمارها اکنون بیش از 50 درصد از ظرفیت نیروگاه‌های نصب شده برق در آلمان تجدیدپذیر است و با وجود پیشرفتی که آلمان تاکنون در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر داشته اما این کشور در نظر دارد تا سال 2030 یعنی تا 12 سال آینده ظرفیت نصب نیروگاه‌های تجدیدپذیر را به بیش از 65 درصد برساند.
طبق آمارمنتشر شده از سوی پژوهشگاه نیرو، حدود 40 درصد ظرفیت نیروگاه‌های نصب شده برق انگلستان نیز تجدیدپذیر است و این کشور درنظر دارد تا 2 سال دیگر یعنی حدود سال 2020 میلادی، 30 درصد کل انرژی (برق و حرارت) خود را از طریق نیروگاه‌های تجدیدپذیر تولید کند.
آمارها نشان می دهد 17 درصد ظرفیت نیروگاه‌های نصب شده برق در فرانسه تجدیدپذیر است؛ همچنین این کشور تلاش دارد تا سال 2020 این ظرفیت را به 23 درصد برساند.
همچنین کشور دانمارک درباره انرژی بادی بسیار پیشرو است و 55 درصد از ظرفیت نیروگاه‌های نصب شده در این کشور تجدیدپذیر است و مقرر است تا سال 2050 این ظرفیت به صددرصد برسد.
آمارمنتشره از سوی پژوهشگاه بیانگر آن است که در ایتالیا 27 درصد ظرفیت نیروگاه‌های نصب شده تجدیدپذیر است و این کشور در نظر دارد تا سال 2030 ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر خود را به 55 درصد برساند.
همچنین اکنون 30 درصد ظرفیت نیروگاه‌های نصب شده برق در اسپانیا تجدیدپذیر است و این کشورنیز مصمم است تا سال 2050 ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر را به 100 درصد برساند.
طبق همین آمارکشور شیلی قصد دارد تا سال 2050 ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر نصب شده را به 70 درصد برساند و نیزبرزیل اکنون 29 هزار و 190 مگاوات برق از طریق نیروگاه‌های تجدیدپذیر تولید می‌کند و در نظر دارد تا سال 2030 میزان برق تولید شده را به 45 درصد یعنی حدود 32 هزار مگاوات برساند.
این روند جهانی درحالی است که هنوز برخی در کشورمان به این ضرورت پی نبرده اند و یا حتی انرژی تجدید پذیر را انرژیی تشریفاتی قلمداد می کنند.
همین عقیده عده ای، با واکنش رئیس ساتبا مواجه شد.
براساس گزارش مرکز اطلاع رسانی وزارت نیرو «سیدمحمد صادق زاده» روز پنجم اسفندماه به باور نادرستی که تجدیدپذیرها را انرژی لوکس می‌داند اشاره کرد و گفت: امروزه هزینه تولید برق نیروگاه‌های فسیلی به حدود هشت تا 11 سنت و در نیروگاه‌های تجدیدپذیر به حدود چهار تا پنج سنت برای هر کیلووات ساعت رسیده است؛ از این رو تولید برق تجدیدپذیرها ارزان‌ترین روش تولید انرژی در دنیا است.
وی با اشاره به سه گام اصلی مجلس شورای اسلامی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور، گفت: نمایندگان خانه ملت در گام نخست با طرح مسئله اصلاح الگوی مصرف انرژی که بعدها به قانونی در این زمینه مبدل شد، توانستند یکی از مترقی‌ترین قوانین توسعه تجدیدپذیرها را رقم بزنند.
وی افزود: تنها ماده 61 این قانون منشا تمامی تغییرات در حوزه تجدیدپذیرها بوده است و براساس آن دولت موظف شده است از تمام تولیدکنندگان غیردولتی برق تولیدی نیروگاه‌های تجدیدپذیر را به صورت بلندمدت خریداری کند که ایجاد قراردادهای 20 ساله در این بخش توانست دغدغه سرمایه‌گذاران برای حضور در این عرصه را برطرف کند.
معاون وزیر نیرو ادامه داد: دومین گام حمایتی مجلس از توسعه انرژی‎‌های تجدیدپذیر مربوط به قانون حمایت از صنعت برق بوده است و ماده پنج آن منابع مالی این طرح را تامین کرده است. به طور کلی منابع مالی تجدیدپذیرها در دنیا از روش‌های مختلفی تامین می‌شود که یکی از موفق‌ترین آن‌ها مالیات سبز بوده است که در کشور ما به عنوان عوارض برق دریافتی از مصرف کنندگان شناخته می‌شود.
رئیس سازمان ساتبا تدوین اساسنامه و ساختار ساتبا را گام سوم مجلس شورای اسلامی برای حمایت از توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر دانست و افزود: این سه گام، نظام تجدیدپذیرها را در کشور ما شکل داده است و براساس آن خلاء قانونی در این زمینه نداریم.
وی با اشاره به منابع موجود برای توسعه تجدیدپذیرها که از محل سوخت صرفه‌جویی شده باید تامین شود، گفت: در شرایط سخت تحریم‌ها که امکان صادرات نفت محدود شده است این آمادگی در میان شرکت‌های فعال تجدیدپذیر وجود دارد که در ازای تولید برق تجدیدپذیر و دریافت نقد صورت حساب‌های خود، نفت و فرآورده‌های نفتی دریافت کنند که این مساله بر علاوه اشتغال‌زایی، ایجاد منابع لازم برای توسعه زیرساخت‌ها و صنعت برق می‌تواند مشکل صادرات نفت را برطرف کند.

** فعالان انرژی تجدید پذیر چه می گویند؟
فعالان بخش انرژی تجدیدپذیرپنجم اسفندماه در نشستی با وزیر نیرو که خبرنگار ایرنا نیز حضورداشت از مشکلات و ضرورت های توسعه انرژی های تجدید پذیر گفتند.
«اکبر ادیب‌فر» از انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر ایران گفت: در زمینه عوارض تجدیدپذیر 6 تا هفت گام وجود دارد تا عوارض 8 درصدی از قبوض پرداختی برق از خزانه به توانیر و بازگشت مجدد به خزانه و از آنجا پس از تفکیک به شرکت‌های مرتبط پرداخت شود.
وی پیشنهاد کرد، مشکل پرداخت عوارض از طریق سازمان برنامه و بودجه در سال 98 برطرف و در پرداخت مبالغ تسریع شود.
«داوود مددی» نیز از انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر ایران، به لزوم تجدیدنظر در چرخه معیوب پرداخت مطالبات فعالان بخش خصوصی در حوزه تجدیدپذیرها پرداخت و گفت: این چرخه باعث شده مطالبات این مجموعه شش ماه به تاخیر بیفتد.
وی با اشاره به موضوع بهای پایین انرژی افزود: در شرایط فعلی، سرمایه‌گذاری‌ها به ارز، و فروش به ریال انجام می‌شود و بر همین اساس اغلب سرمایه‌گذاران در چهار پنج سال اخیر در پرداخت اقساط جذب خارجی یا صندوق توسعه ملی که باید با ارز یا نرخ معادل صورت گیرد، دچار مشکل شده‌اند.
در ادامه، «محمد حسن غفوری»، عضو انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر نیز حیات این بخش را وابسته به تعرفه‌های فروش برق دانست و عوارض 8 درصدی قبوض برق را رقمی مناسب اما ناکارآمد عنوان کرد.
در ادامه «محمد ساتکین» از انجمن انرژی ایران هم گفت: وزارت نیرو با کمک وزارت نفت در صورت تأمین منافع آن می‌توانند در پرداخت‌ها مشارکت کنند.
وی پیشنهاد کرد: نیروگاه‌های تجدیدپذیر بر اساس تمایل، بتوانند از سوخت صرفه‌جویی شده استفاده کرده و با محاسبه میزان صرفه‌جویی حواله سوخت دریافت کنند. همچنین امکان فروش یارانه به نیروگاه‌های فسیلی داده شود تا بتوانند صادرات داشته باشند.
همچنین «فتانه دوستدار» از کمیته تجدیدپذیر سندیکای صنعت برق، توجه بیشتر به انرژی تجدیدپذیر را با توجه به شرایط کنونی آب دارای اهمیت دانست و گفت: برخی سرمایه‌گذاران که در بخش‌های خارج از برق کار کرده و با شرایط کار و دریافت مطالبات در این بخش آشنایی ندارند، می‌شود با اعطای گارانتی بیشتر به اینگونه شرکت‌ها وارد تعامل شد.
«کورش شوری» از انجمن انرژی خورشیدی نیز تاکید بر اجرای ابلاغیه استفاده 20 درصدی سازمان‌ها از انرژی‌های تجدیدپذیر که مورد توجه برخی سازمان‌ها قرار نگرفته را خواستار شد.
وی همچنین تأمین مالی از ظرفیت ماده 38 عوارض محیط زیست و اتخاذ موارد تشویقی و تنبیهی در این زمینه را خواستار شد.
در ادامه «غلامعلی نجفی» از انجمن شرکت‌های خدمات انرژی ایران، توجه به هزینه‌های درمانی و اجتماعی را با اهمیت‌تر از توجه به مسائل مالی و فنی عنوان کرد.
وی با اشاره به تلفات و چالش‌های متعدد افزود: در تجهیزات، تاسیسات، رفتار و اخلاق مصرف، تلفات داریم، اما در تمام بخشنامه‌ها و اقدامات فقط تجهیزات و تا حدودی فرآیندمورد توجه است. چالش‌ها نیز، فنی و مالی، فرهنگی، اجتماعی و حقوقی و قانونی است، در حالیکه همه توجه درگیر چالش فنی و گاهی مالی است.
نجفی همچنین توجه بیشتر و عمل‌گرایی به موضوع صرفه‌جویی انرژی در کشور را پیشنهاد کرد.
«کیوان پورکیان» از انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر نیز بابیان اینکه انتقال و اختصاص بخشی از درآمد عمومی دولت به بخش دیگر توسط مجلس مغایر با اصل قانون اساسی است، گفت: مجلس در حال اختصاص 20 درصد از بودجه تجدیدپذیرها به کمیته امداد و 10 درصد برای صداوسیما است که لازم است به‌منظور جلوگیری از این رخداد رایزنی و مذاکره صورت گیرد.
«سعید ترابی» از انجمن بهره‌وری، استفاده از ظرفیت‌های ماده 12 را یکی از راهکارهای برون‌رفت از شرایط اقتصادی فعلی دانست و تعریف مدل مالی برای خرید تضمینی برق صرفه‌جویی‌شده را پیشنهاد کرد.

کلام آخر؛
روند بی رویه و فزاینده مصرف انرژی های فسیلی ضرورت توجه به انرژی های پاک را دو چندان ساخته است امری که اگر به فراموشی و یا کم رنگ شدن سپرده شود نه تنها مشکلات عدیده ای متوجه اکنون کشور می سازد بلکه آیندگان را نیز با چالش های جدی تری روبه رو خواهد ساخت؛ بنابر این ضروری است هم دولت و هم دست اندرکاران انرژی ها پاک این موضوع مهم را وجه اول همت خود قرار دهند.