دانشجویان در مرتبه پایینی از انگیزه قرار دارند/هیهات که سیاست‌گذاران، فرزندان زمان خویش نیستند!
به گزارش ایسنا، یکی از نمودهای بیرونی بی‌توجهی به علوم پایه به‌ویژه رشته ریاضی، کاهش دانش‌آموزان متقاضی رشته ریاضی مقطع متوسطه است. این مشکل به قدری شدت یافته که به گفته معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش، رشته ریاضی در برخی دبیرستان‌ها به علت عدم تقاضا تعطیل شده است!
در بخش اول گفت‌وگوی تفصیلی با دکتر زهرا گویا، عضو هیئت علمی دانشکده ریاضی دانشگاه شهید بهشتی ابعاد مختلف و دلایل بروز این معضل مورد بررسی قرار گرفت. دکتر گویا در این مصاحبه به سال‌های بین ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۱ اشاره کرد که متقاضیان رشته ریاضی فیزیک با متقاضیان رشته علوم تجربی برابر شده بود و حدود ۳۰ درصد دانش‌آموزان، متقاضی رشته ریاضی بودند. دلایل این موفقیت تاسیس مجله رشد آموزش ریاضی، راه‌اندازی مسابقات ریاضی و پیوستن به المپیاد جهانی ریاضی بودند که کمک کردند ریاضی در مدرسه جان بگیرد و توسعه پیدا کند. همچنین وی عواملی را که در از دست رفتن این فرصت نقش داشتند را به تفصیل برشمرد.
در بخش دوم این مصاحبه، دکتر گویا با بررسی وضعیت ریاضی مدرسه‌ای در دوران کرونا، پیشنهادهایی را برای احیای ریاضی مدرسه‌ای ارائه کرد.
بخش دوم این مصاحبه به شرح زیر است:
دکتر زهرا گویا در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص عملکرد و وضعیت ریاضی مدرسه‌ای در دوران کرونا توضیح داد: در دو سالی که آموزش حضوری به دلیل همه‌گیری، به حالت تعلیق درآمد، با هر سختی‌ای که بود، آموزش تداوم یافت که بار اصلی آن، بر شانه‌های معلمان عزیز بود. حال که خدا را شکر همه‌گیری رو به اتمام است و مدارس در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ به طور رسمی حضوری خواهند شد، لازم است فکر کنیم که برای دانش‌آموزانی که دو سال از طریق آموزش مجازی درس خوانده‌اند و عادت‌های یادگیری‌شان تغییر بنیادی پیدا کرده، چه طرح و برنامه‌ای داریم؟ مگر می‌شود این دو سال را نادیده گرفت و به قبل برگشت؟ این تصور از نظر من، بیشتر یک رؤیاست که با صادق بودن یا کاذب بودنش کاری ندارم! ولی رؤیاست و به حقیقت نمی‌پیوندد.
نیازمند یک تغییر پارادایمی در آموزش هستیم
وی با بیان این‌که آموزش در جهان، باید و باید که خود را برای مواجه شدن با یک تغییر پارادایمی، آماده کند، تصریح کرد: مدرسه و دانشگاه معنای تحول‌یافته‌ای خواهند داشت و برگشت به گذشته، ارزش افزوده‌ای ندارد. به باور من، انصاف نیست که با سماجت، تجربه غنی این دو سال را نادیده بگیریم و به گذشته برگردیم و همان محتوا و روش و ارزشیابی و همه چیز و همه چیز را به قبل برگردانیم و در انتظار تحسین تاریخ باشیم که چه خوب این رجعت را انجام دادیم و انتظار داشته باشیم تاریخ به ما احسنت بگوید! فکر می‌کنم اگر این اتفاق عجیب بیفتد -که احتمالش کم نیست- درصد ورودی به رشته ریاضی نزولی‌تر شده و به تدریج، به سمت صفر میل می‌کند. آن‌وقت تاریخ متعجبانه به ما خواهد گفت که چرا آن‌قدر بی‌خیال بودید! که چنین مباد!
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با بیان این‌که «آموزش مجازی، مزه تازه‌ای در ذائقه دانش‌آموزان ایجاد کرده است»، اظهار کرد: آموزش مجازی همه دانش‌آموزان را با هر درجه‌ای از برخورداری یا محرومیت، با تکنولوژی آشنا کرده است. انکار این آشنایی و تحول در دیدگاه، مانند انکار نور است. تکنولوژی دیجیتال نسل جدید، با سرعت در حال توسعه است و همین موضوع برای دانش‌آموزان، نویدبخش است.
وی با اشاره به دو ویژگی جذابِ نسل جدید تکنولوژی‌های دیجیتال، تشریح کرد: قابل دسترس بودن و سرعت دسترسی دو ویژگی جذابِ نسل جدید تکنولوژی‌های دیجیتال هستند. با شرایط جدید، ارائه برنامه‌های قبلی با مشکل روبرو خواهد شد. دانش‌آموزان یاد گرفته‌اند که از اینترنت، استفاده کنند و انتخاب‌گر باشند. آموزش دانش‌هایی که از طریق جستجو در اینترنت و خودآموزی قابل حصول است، جاذبه‌اش را برای دانش‌آموزان، از دست داده است. در حالی که دانش‌آموزان به آموزش تفکر انتقادی، کسب مهارت‌های فرآیندی از قبیل تخمین زدن و تقریب زدن برای تصمیم‌گیری‌های مناسب‌تر و صورت‌بندی مسائل و بسیاری چیزهای دیگر نیاز دارند که مدرسه می‌تواند این فرآیند یادگیری را تسهیل کند.
گروهی از دانش‌آموزان نمی‌خواهند به مدرسه بروند!
گویا با تاکید بر این‌که جریان همه‌گیری کووید-۱۹ از طرف دو گروه، جامعه آموزشی را در سطح جهان به چالش کشیده است، ادامه داد: گروهی از دانش‌آموزان که به دلیل عدم دسترسی افراد محروم به تکنولوژی و زیرساخت‌های حداقلی برای آموزش، از تحصیل بازمانده‌اند و گروهی دیگر که برخوردار از همه امکانات هستند؛ ولی نمی‌خواهند به مدرسه بروند! چون آموزش مدرسه و برنامه‌های درسی برایشان کسالت‌بار شده، امتحان‌ها آنان را خسته کرده و در یک کلام، احساس می‌کنند که عمرشان بی‌جهت تلف می‌شود. برگرداندن این گروه نیز به مدرسه، معضل بزرگی است.
وی افزود: با دوباره‌نگری در برنامه‌ها و تجدیدنظر در روش‌های آموزشی، می‌توان امید داشت که درس‌های ریاضی با جرح و تعدیل محتوا و روش و نحوه ارزشیابی و در قالب صورت‌بندی‌های متفاوت، جان تازه‌ای در کالبدش دمیده شود و دانش‌آموزان را جذب زیبایی‌ها، چالش‌ها و کارآمدی‌های انتزاعی و تجربی خود کند. برنامه‌های درسی در هر نظام آموزشی، بخشی از تاریخ آموزشیِ آن کشور است و زمانی که عمر مفیدشان به پایان برسد، منسوخ می‌شوند و منابع ارزشمندی برای تاریخ‌نگاران آموزشی، برنامه‌ریزان درسی ریاضی و پژوهشگران ریاضی و آموزش ریاضی خواهند شد.
استاد آموزش ریاضی دانشگاه شهید بهشتی به نقش ایجاد علاقه در آموزش ریاضی اشاره کرد و گفت: یکی از مهم‌ترین بخش‌های آموزش مدرسه‌ای، ریاضی است. ریاضی عشق و علاقه می‌خواهد و یادگیری‌اش، زحمت دارد و پرچالش است. سخت است که شما در عالم انتزاع خودتان، این همه موضوع را یاد بگیرید. چگونه باید افراد را به ریاضی علاقه‌مند کرد؟ یکی از گروه‌هایی که می‌توانند برای یافتن پاسخ کمک کنند، دانش‌آموزان هستند که نظراتشان مهم است و لازم است که یکی از شریکان برنامه به‌حساب آیند. آن‌ها می‌خواهند ریاضیاتی را یاد بگیرند که زیستن‌شان را در جامعه به شدت در حال تحول جهانی، تسهیل کند.