4 فوریه؛ 15 بهمن روز جهانی سرطان
وز جهانی سرطان توسط اتحادیه کنترل بین‌المللی سرطان برای حمایت از مبتلایان به این بیماری نام گذاری شده است.
سرطان زمانی رخ می دهد که سلول های غیرطبیعی به سرعت تکثیر می شوند و به سایر بافت ها و اندام ها گسترش می یابند. سرطان یکی از علل اصلی مرگ و میر در جهان است. در بدن یک فرد سالم، روزانه میلیون ها سلول شروع به رشد و تقسیم می کنند تا بدن قادر به انجام فعالیت های خود باشد. سلول های سالم چرخه زندگی، روش تکثیر و مرگ مخصوص به خود را دارند. سلول های جدید جایگزین سلول های قدیمی یا آسیب دیده می شوند. در صورت بروز سرطان این روند مختل شده و منجر به رشد غیر طبیعی سلول ها می شود.
ریسک فاکتور های ابتلا به سرطان:
علت اصلی سرطان جهش در DNA سلول ها است. جهش های ژنتیکی می توانند ارثی باشند یا پس از تولد در نتیجه مشکلات زیست محیطی رخ دهند. برخی از عوامل خطر ابتلا به سرطان عبارتند از:
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
قرار گرفتن در معرض اشعه ها
قرار گرفتن در معرض آفتاب بدون محافظت
ویروس های خاص مانند ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
سیگار کشیدن
نوع شیوه زندگی، مانند رژیم غذایی و میزان فعالیت بدنی
انواع سرطان
سرطان‌های مختلف بر اساس اندامی که سرطان ازآنجا شروع‌شده است نام‌گذاری می‌شوند ازجمله:
سرطان‌های سر و گردن مانند: مغز چشم حنجره تیروئید دهان
سرطان‌های قسمت پایین مانند: روده، تخمدان، رحم، دهانه رحم، بیضه، پروستات، مثانه
سرطان‌های قسمت بالا مانند: پانکراس، معده، کیسه صفرا، کلیه، کبد، پستان، ریه
سرطان‌های عمومی مانند: استخوان، پوست، خون
شیوع سرطان در ایران
در کشور ایران سالیانه بیش از ۳۰ هزار نفر جان خود را بر اثر ابتلا به سرطان از دست می‌دهند همچنین طی یک سال بیش از ۱۰۰ هزار مورد ابتلای جدید به سرطان شناسایی می‌شود.
دکتر شاه‌آبادی مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مرکز بهداشت کرمانشاه در این باره تصریح کرد: دو عامل کنترل قابل توجه بیماری‌های واگیر، افزایش امید به زندگی و درصد سالمندی و همچنین سبک زندگی نامناسب و صنعتی شدن جوامع سبب افزایش موارد شناسایی و ابتلا به سرطان شده است.
وی گفت: پیش‌بینی می‌شود موارد ابتلا به سرطان در دهه‌های آینده به دلیل سالمند شدن جوامع و سبک زندگی نامناسب به دو برابر آمار فعلی برسد که ۷۰ درصد این افزایش در کشورهای درحال توسعه رخ می‌دهد.
درمان های نوین سرطان
فناوری‌های پیشرفته و روش‌های درمانی جدید درهای تازه‌ای به سوی درمان بیماری سرطان گشوده شده است. یکی از این روش ها سلول درمانی با سلول های بنیادی است.
انواع سلول های بنیادی
سلولهای بنیادی را بر اساس خصوصیات و ویژگی به سه دسته «سلولهای بنیادی جنینی»، «سلولهای بنیادی بالغ» و «سلولهای بنیادی خون بند ناف» تقسیم می‌کنند.
سلولهای بنیادی جنینی
از توده سلولی داخلی جنین 16-14 روزه گرفته می‌شود و قادر است تمام سلول‌ها و بافت‌های یک فرد کامل را بسازد.
سلولهای بنیادی بالغ
به سلول‌هایی که پس از تولد از بافت‌های مختلف فرد بالغ جدا می‌شوند، گفته می‌شود. سلولهای بنیادی خون ساز مستقر در مغز استخوان، مغز، کبد و سایر بافت‌ها از این دسته هستند که قدرت تمایز به برخی از بافت‌ها را دارند.
سلولهای بنیادی خون بندناف
خون بندناف خونی است که پس از تولد در بند ناف و جفت باقیمانده و دور ریخته می‌شود. این خون غنی از سلولهای بنیادی است. سلولهای بنیادی خون بندناف همانند سلولهای بنیادی خون ساز مغز استخوان به سلولهای زیر تقسیم می‌شوند:
سلولهای قرمز که اکسیژن را به تمام بدن حمل می‌کنند
سلولهای سفید که در سیستم ایمنی فعالانه شرکت دارند
پلاکت‌ها که به انعقاد خون کمک می‌کنند. همچنین قادر به ساخت انواع سلولهای دیگر و ترمیم و نگهداری سلول‌ها در هنگام جراحت هستند.
پیوندی برای احیای سلامتی
پیوند سلولهای بنیادی مغز استخوان یک روش درمانی پزشکی است که سلولهای سالم را در مغز استخوان بیمار جایگزین می کند. سلولهای جایگزین می توانند از بدن فرد یا از یک اهداکننده دریافت شده باشند.
به پیوند مغز استخوان، پیوند سلول های بنیادی یا به طور خاص تر، پیوند سلولهای بنیادی خون ساز گفته می شود. از پیوند می‌توان برای درمان انواع خاصی از سرطان مانند سرطان خون ، میلوما، سرطان غدد لنفاوی (لنفوم) و سایر بیماری های خون و سیستم ایمنی بدن که مغز استخوان را تحت تأثیر قرار می دهند ، استفاده کرد.
درمان سرطان با خون بندناف
خون بند ناف به عنوان ماده بسیار ارزشمندی است که می توان در هنگام تولد نوزاد آن را گرفته و نگهداری کرد و از سلولهای بنیادی آن در درمان بیماری‌های مختلفی همچون کم خونی، تالاسمی و سرطان، کبدی، صدمات نخاعی و... استفاده کرد.
در چند سال اخیر مشخص شده که سلولهای بنیادی که در بافت بند ناف است می‌تواند در درمان طیف دیگری از بیماری‌هایی با منشا عصبی مثل فلج مغزی، اوتیسم و حتی بیماری‌هایی مثل آرتروز موثر است. سلولهای بنیادی خون بند ناف غالبشان، سلولهای بنیادی خون ساز هستند اما سلولهای بنیادی بافت بند ناف، از نوع سلولهای مزانشیمی است.
مردم ما در مورد ذخیره سازی سلولهای بنیادی بند ناف هنوز به اندازه کافی اطلاعات ندارند و جا دارد که بیشتر در این مورد اطلاعات کسب کنند. ذخیره سازی سلولهای بند ناف برای هر فردی، در کل طول دوران زندگی، یک بار بیشتر اتفاق نمی‌افتد و آن هم در زمان تولد است و برای هر فرد فقط 5 دقیقه پس از تولد فرصت دارند تا برای این کار اقدام کنند.
امروزه ثابت شده، سلولهای بنیادی خون بند ناف در درمان بیش از صد نوع بیماری صعب العلاج و حتی لاعلاج، مثل انواع سرطان‌های خون، تالاسمی، بیماری‌های نقص سیستم ایمنی، بیماری‌هایی با منشا عصبی و ... موثر است.
شاید بتوان گفت در درمان بعضی از بیماری‌ها مثل سرطان، بهترین و تنها راهکار، استفاده از این سلولهای بنیادی است.
بیماری‌هایی که با خون بند ناف درمان شده‌اند
بیماری‌هایی که با استفاده از سلولهای بنیادی خون بندناف قابل درمان هستند به شرح ذیل است:
اختلالات سلولهای بنیادی: کم خونی ،لوسمی حاد، لوسمی تمایز نیافته حاد و لوسمی مزمن
بیماری‌های نقص در تولید لنفوسیت‌ها،ناهنجاری‌های ارثی گلبول‌های قرمز تالاسمی ماژور، کم خونی سلولی داسی شکل
اختلالات سیستم ایمنی مادرزادی،نقص ارثی پلاکتی، بیماری آلزایمر، دیابت، پارکینسون، صدمات نخاعی، سکته‌های قلبی و مغزی، بیماری‌های کبدی، دیستروفی عضلانی است.
البته در حال حاضر در کشورمان فقط بیماری هایی که منشاء خونی دارند از جمله تالاسمی، سرطان خون و کم خونی‌ها با استفاده از سلولهای بنیادی خون بندناف قابل درمان هستند.